Een stressreactie voor je lijf is weinig anders dan ´Er is iets aan de hand´.
Daar kunnen meerdere oorzaken voor zijn. Vanuit een natuurlijk omgeving zijn dat in de basis slechts de volgende oorzaken:
1. Beestjes in het maag-darmkanaal
Denk aan vandalen als bacteriën, virussen, schimmels, parasieten.
2. Toxische stoffen
Met name zware metalen. Zo is in amalgaamvulling bijvoorbeeld kwik verwerkt.
3. Een energietekort in de bovenkamer
Hersenen zijn ´duur´: ze verbruiken een hele trits aan grondstoffen. Omega-3, vitamine B2 en B3, magnesium en zo meer. Het is niet moeilijk voor te stellen dat onze huidige voedings- en leefstijlen al gauw tekorten opleveren.
4. Direct gevaar
Een leeuw, ongelukkige valpartij, spookrijder op je weghelft. You name it.
5. Iets spannends
In deze categorie vallen zaken als een presentatie geven, een slechtnieuwsgesprek voeren en bijvoorbeeld examen doen.
6. On-comfort
Hier kun je enorm over twisten wat je onder comfort verstaat, maar bedoeld worden hier basiszaken als honger, dorst, koude, warmte.
Bij een van bovengenoemde, gaat je lijf je echt wel de boodschap geven dat er ´iets aan de hand is´. Stress is puur bedoeld om jou in beweging te krijgen: ´Dóe iets!´
Niks doen is simpelweg geen overlevingsmechanisme.
Dus je systeem zorgt ervoor dat je ´aan´ gaat: alert bent.
Er volgt een neuronale respons: je brein is wakker. En er volgt een fysieke respons: je stress-assen starten op. De adrenaline raast door je lijf. Zodat je vlot kunt bewegen naar een oplossing.
Is die oplossing er links- of rechtsom, dan levert dat ook weer een respons op: ´Het is gelukt!´
Je leeft immers toch nog?
Dat geeft een goed gevoel, een tevreden gevoel: een beloningsgevoel. Dat is precies waar dat dopamine voor is. Iets dóen levert je een goed gevoel op.
All in all komt je lijf dan weer van tot rust. Check.
Je blijft ook gemotiveerd. Omdat je er ook van gaat leren: je weet wat je de volgende keer kunt doen. En wie wil er niet een goed gevoel herhalen?
Maar dopamine is ook dope-amine. Niet de neurotransmitter of brein-boodschapper zelf natuurlijk, maar efféct ervan blijft uit.
En dat maakt dat je verslavingsgevoeliger gaat worden.
Voor het uitblijven van van het beloningsgevoel door dopamine, zijn ook weer een paar oorzaken:
1. Er is een genetische component
Dan kan het lastiger voor je zijn om neuronale en neurotransmitteromzettingen voor elkaar te krijgen, waardoor je sowieso te maken krijgt met mínder dopamine.
2. Chronische laaggradige ontstekingen
Als je immuunsysteem actief is, komen je hersenen op de spaarstand te staan. Dat is een basaal gegeven. Kort en goed is jet eindresultaat ook hier: een dopaminegebrek.
Maar ik gaf al aan dat dopamine zorgt voor een beloningsgevoel.
Hoewel je altijd een beloningsrespóns krijgt bij ´Het is gelukt!´, is het niet gezegd dat je ook een beloningsgevóel ervaart. De aanmaak van brein-boodschapper is er wel, maar de ontvangers daarvoor staan uit. Dan dóet dopamine niks. Je vóelt de beloning niet. Terwijl je die wél verwacht.
Als je geen interne beloning ervaart, ga je op zoek naar externe beloningen. Naar middelen die meer dopamine geven. Want je wilt beloning, dus je zoekt iets. Anything.
Of, zoals de Vlaming Lucas Flamend epigenetisch therapeut van BrainQ het noemde: ´Verslaving is het mijden van antibeloning.´
Héb je wat gevonden, dan heb je de externe beloning vaker of meer nodig, want een extern beloningsgevoel duurt maar kort. Voila, het kenmerk van verslaving.
En je kunt aan álles verslaafd raken wat dopamine-punten oplevert (‘Het is gelukt!’). Da´s heel veel:
Werk, stress, dare devil-uitdagingen.
Complimenten (de likes op de socials, dienst-/ dankbaarheid).
Suiker, alcohol, nicotine.
Medicijnen.
Helaas geeft overstimulatie altijd resistentie. En dat lvert helaas meer in plaats van minder gedoe op.
Uiteraard zijn er ook andere manieren om de interne effecten van dopamine weer te verkrijgen, zonder de verslavende bijwerkingen die externe beloningen geven.
En beloning weer ervaren, levert rust op in de tent. Was het daar niet om te doen?
Dan weet je wat te doen voor een vrijblijvende quickscan: https://gripopgezondheid.nl/agenda/
Spreek je snel weer.
Lynn Hogendoorn
