Erik Scherder is mijn favoriete ´hersenprofessor´. Omdat hij zo met verve en humor kan vertellen over de inhoud van dat hersenpannetje. En de werking daarvan vooral.
Zo´n doorsnede van échte hersenen in het anatomisch lab waar hij graag vertoeft, is voor mij dan weer veel minder appetijtelijk. Maar goed, ieder z´n meug, zei de boer, en hij kuste het varken.
Boer noch varken hebben ook maar direct iets met hersenen van doen, dus terug naar het brein.
Een onderdeel daarvan vormt de amygdala.
Vrij vertaald is dat onze interne waakhond, die alarm slaat bij gevaar. En gevaar, is stress.
In een van zijn video´s vertelt dr. Erik Scherder waarom stress samengaat met negatieve gevoelens. Samengevat werkt dat als volgt (spoiler alert: beetje technisch verhaal).
Het startsignaal van de stressreactie begint in de hypothalamus, directeur hormoonorkest.
De hypothalamus geeft vervolgens via een bepaalde route de bijnieren de opdracht tot de aanmaak van het stresshormoon cortisol.
Om de stres-as weer te remmen, activeert cortisol de hippocampus, chefsache hormonen.
Tot zo ver alles onder controle. Bij een beetje stress tenminste.
Maar als je nou chronische stress ervaart, als het maar blijft doorgaan en doorgaan… dan koerst de functie van die hippocampus achteruit.
Dat merk je doordat je wat minder makkelijk dingen onthoudt of leert. Maar ook aan dat opgejaagde gevoel door cortisol. Als gevolg van die rem van de hippocampus (onderdirecteur) die wegvalt.
En de hypothalamus dan juist z´n gang gaat en dus steeds meer cortisol produceert. Je bent directeur van het hormoonorkest of niet hè.
Gelukkig kun je die hippocampus weer activeren door… te bewegen. Waarmee die stress-as dus weer geremd gaat worden.
Maar er is nog een gebied in de hersenen wat zich laat activeren door beweging (en muziek, empathisch bezig zijn én slaap). En dat is de frontale kwab. Die reguleert onder andere impulsen, maar is eveneens goed voor bijvoorbeeld zelfreflectie en empathie.
Waarom is dat nou weer zo belangrijk bij stress?
Die frontale kwam remt op de… amygdala, de Shurgard van negatieve emoties en herinneringen. Vooral angst.
Wie zei ook al weer dat de mens slechts een angstgegner is?
Enfin. Als die frontale hersenkwab dus minder werkt, dan krijgt die amygdala (interne waakhond) volop de kans van zich te laten horen. En die amygdala activeert heel graag de directeur-de-hypothalamus.
Kortom, stress en negatieve emoties gaan hand in hand, want negatieve gevoelens of gedachten wakkeren op hun beurt weer stress aan in de hypothalamus…
En zo is de cirkel rond.
Van hier uit is het maar een sprongetje je voor te stellen dat langdurige stress samenhangt met uitputting van systemen (burn-out), angstgevoelens en depressie-achtige klachten.
Hersengebieden zijn ontregeld en soms zelfs beschadigd, de hormoonhuishouding raakt verstoord en verschillende overige processen werken steeds minder naar behoren.
Niettemin kun je, naast letterlijk bewegen, nog veel meer doen om je brein uit deze perpetual loop te halen. Ik schreef daar al eerder een blog over.
En daar kreeg ik deze reactie op:
Hallo, ik ben zo blij met uw artikel. Ik heb al vanaf 1986 een chronische angststoornis. De laatste 10 jaar had ik het aardig onder controle.
Totdat ik ineens radicaal mijn leefstijl ging omgooien. Van geen beweging naar 12 km per dag wandelen. Van veel suikers en vetten naar keto.
Van de 1 op de andere dag begon ik weer angstig te worden. Steeds heftiger en vaker. Ik had zoveel stress dat ik met druk op de borst een nacht in het ziekenhuis heb gelegen, ze dachten aan een hartinfarct. Maar er bleek niks aan de hand, ik was gewoon gezond. Ik snapte maar niet waar die angst toch vandaan kwam en zo plotseling.
Ik besloot sessies te volgen bij Geert Verschaeve. Hij had het in sessie 2 over amygdala. Daarvoor is er nog nooit een therapeut geweest die het daar met mij over heeft gehad. Ik ben gaan Google´n en kwam op uw site. Wat een duidelijkheid. Eindelijk een oorzaak. Dit alleen geeft mij al zoveel rust.
En de informatie wat je er zelf aan kan doen werkt ook super goed. Af en toe bij een angstmoment zeg ik nog wel eens tegen mezelf: ´ooo mijn amygdala is een beetje in de war er is geen werkelijk gevaar. ´ Hierdoor kan ik weer ontspannen.
Mijn angsten zijn inmiddels weer sterk afgenomen en leefbaar geworden.
Sinds kort ben ik over gestapt naar intermittent fasting en voel weer wat angst opkomen omdat dit weer een andere levensstijl is. Ik weet nu dankzij uw site wat de oorzaak is en maak me er niet zo druk om. Het gaat weer over.
Bedankt voor uw duidelijke informatie, het heeft me zoveel geholpen.
Warme groet, Fenny
